Η Άρτα είναι η πρωτεύουσα του νομού Άρτας και του δήμου Αρταίων, καθώς και η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ηπείρου μετά τα Γιάννενα με πληθυσμό 26.961 κατοίκους (απογραφή 2011). Στην είσοδο της πόλης βρίσκεται το φημισμένο πέτρινο γεφύρι της Άρτας, σήμα κατατεθέν της πόλης, γνωστό από το ομώνυμο δημοτικό ποίημα. Η Άρτα έχει σημαντική βυζαντινή παράδοση από την εποχή του Δεσποτάτου της Ηπείρου (1229) και δείγματά της αποτελούν οι βυζαντινές εκκλησίες της Αγίας Θεοδώρας, των Βλαχερνών, του Αγίου Βασιλείου και της Παρηγορίτισσας, ένα εντυπωσιακό Βυζαντινό κτίσμα κυβόσχημο του 13ου αιώνα, μοναδικό αρχιτεκτονικό έργο με σπουδαία μωσαϊκά. Στο ναό της Παρηγορίτισσας υπάρχουν και μεταγενέστερες τοιχογραφίες. Η πόλη είναι χτισμένη στην ίδια θέση που κατά την αρχαιότητα υπήρχε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της περιοχής, η Αμβρακία. Κατά μία άλλη άποψη η Άρτα είναι χτισμένη στη θέση της αρχαίας Αργιθέας ή κατ’ άλλους του αρχαίου Αμφιλοχικού Άργους
Η «αρχόντισσα της Άρτας», η εκκλησία της Παρηγορήτισσας βρίσκεται στη δυτική πλαγιά του λόφου Περάνθης. Θεμελιώθηκε το 1285 από τον Νικηφόρο Α’ Κομνηνό Δούκα.
Κτίσθηκε σε 2 φάσεις:
Το Κάστρο της Άρτας βρίσκεται στην πόλη της Άρτας στο βορειοανατολικό τμήμα της και χτίστηκε το 1230 μ.Χ τον Μιχαήλ Β, από τον Δεσπότη του Δεσποτάτου της Ηπείρου.
Το κάστρο κατασκευάστηκε σε τρεις περιόδους:
Στο βορειοανατολικό του τμήμα είναι χτισμένο πάνω στα τείχη της αρχαίας Αμβρακίας με οχυρούς πύργους σύμφωνα με τα μεσαιωνικά πρότυπα κατασκευασμένοι ώστε να δέχονται τηλεβόλα. Το σχήμα του κάστρου είναι πολύγωνο (μεγίστου μήκους 280μ. και πλάτους 175μ.) το οποίο διακόπτεται ανά 25μ. από ημικυκλικούς, τριγωνικούς ή πολυγωνικούς πύργους. Το πάχος του τείχους είναι 2,50 μέτρα και το ύψος φτάνει τα 10 μέτρα.[2]
Το 1303 μ.Χ το κάστρο πολιορκήθηκε από τον Κάρολο II d’ Anjou. Πολιορκήθηκε επίσης από τον Ανδρόνικο Γ’ Παλαιολόγο (1328-1341) και τον 17 αιώνα από τον Λιμπεράκη Γερακάρη. Η τελευταία πολιορκία έγινε από τους Έλληνες τον Νοέμβριο του 1821 κατά την διάρκεια της πολιορκίας της Άρτας.
Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας το κάστρο χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή. Σε αυτό φυλακίστηκε μάλιστα ένας από τους ήρωες της επανάστασης, ο στρατηγός Ιωάννης Μακρυγιάννης. Φυλακίστηκαν επίσης ο Γεώργιος Ακροπολίτης και ο Αλέξιος Στρατηγόπουλος.
Ο αρχικός ναός ιδρύθηκε προς τιμή του Αγίου Γεωργίου. Σήμερα όμως τιμά την Αγία Θεοδώρα της Άρτας, τη βασίλισσα και πολιούχο της, συνδέοντας το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της πόλης.Ο αρχικός ναός κτίστηκε το 11ο αι. σε μορφή τρίκλιτης βασιλικής. Το 1270 η βασίλισσα Θεοδώρα ανακαίνισε την εκκλησία, που λειτουργούσε σαν γυναικείο μοναστήρι, και πρόσθεσε τον νάρθηκα και τα δύο αετώματα. Το 13ο αι. προστέθηκε ο εξωνάρθηκας και οι δύο πεσσοστήρικτοι παρανάρθηκες.Η βασίλισσα Θεοδώρα μετά τον θάνατο του συζύγου της μόνασε στην μονή μέχρι το τέλος της ζωής της.
Η Παναγία της Βλαχέρνας είναι επιβλητικός βυζαντινός ναός του 10ου-13ου αι., με μεταγενέστερες επεμβάσεις, στο χωριό Βλαχέρνα έξω από την Άρτα. Κτισμένη αρχικά ως καθολικό μοναστηριού στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής και διακοσμημένη με τοιχογραφίες, γλυπτά, μαρμαροθετήματα και ψηφιδωτά, η Παναγία της Βλαχέρνας λειτούργησε ως ταφικός ναός της οικογένειας των Κομνηνών-Δουκάδων, ηγεμόνων του Δεσποτάτου της Ηπείρου.
Η γέφυρα της Πλάκας είναι χαρακτηρισμένη ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο γεφυρώνει τον ποταμό Άραχθο στη θέση Πλάκα του οικισμού Ραφταναίων, Δήμου Βόρειων Τζουμέρκων, Π.Ε. Ιωαννίνων.
Πρόκειται για ένα επιβλητικό μονότοξο πέτρινο γεφύρι με καθαρό άνοιγμα 39,78 μ., ύψους 18,10 μ. και δύο τοξωτά ανακουφιστικά ανοίγματα εκατέρωθεν του κεντρικού τόξου ανοίγματος 5,00 και 6,50 μ. με πλάτους 3,00 μ. συμπεριλαμβανομένων των λιθόκτιστων στηθαίων.
Χτίσθηκε το 1866 από ντόπιους μαστόρους και στέριωσε μετά από δύο άκαρπες προσπάθειες το 1860 και 1863.Κατά την νεότερη ιστορική περίοδο συνδέθηκε με τον εμφύλιο πόλεμο με την υπογραφή του «Πρωτοκόλλου της Πλάκας» που υπεγράφη στο χάνι δίπλα στο γεφύρι, για την κατάπαυση των εχθροπραξιών ανάμεσα στις αντιστασιακές οργανώσεις ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ.Ένωνε για 150 χρόνια τις δύο όχθες του Αράχθου μέχρι που κατέρρευσε στις 2 Φεβρουαρίου 2015 και αναστηλώθηκε το 2020.
Η Κορωνησία είναι χωριό της Περιφερειακής Ενότητας Άρτας στον Αμβρακικό κόλπο, με 167 μόνιμους κατοίκους (απογραφή 2011) και απέχει περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη της Άρτας. Βρίσκεται στο μικρό νησί Πέρα Νησί, το οποίο όμως είναι γνωστό συνολικά ως Κορωνησία.
Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστρια, η Κορωνησία υπήρξε από το 1997 μέχρι το τέλος του 2010 τμήμα του Δήμου Αμβρακικού με έδρα την Ανέζα. Με βάση τη νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το Σχέδιο Καλλικράτης, η Κορωνησία εντάχθηκε στο Δήμο Αρταίων.